นักเรียน ผู้เรียน นิสิต หรือ นักศึกษา
ในความหมายโดยรวมคือผู้ที่เข้าเรียนในสถานศึกษา โดยแบ่งเป็น
นักเรียน หมายถึง
ผู้เรียนในโรงเรียนระดับอนุบาล ประถมศึกษา และมัธยมศึกษา
(บางครั้งอาจใช้ในความหมายกว้าง หมายถึง ผู้ศึกษาในสถานศึกษาทั้งหมดก็ได้)
นิสิต และ นักศึกษา หมายถึง
ผู้เรียนในระดับอุดมศึกษา
(นิสิตเป็นคำที่ใช้เฉพาะในสถาบันอุดมศึกษาบางแห่งเท่านั้น)
ผู้เรียน (อังกฤษ: learner) เป็นคำที่มีความหมายกว้างรวม
นักเรียน นิสิต นักศึกษา และผู้รับการศึกษาอบรมนอกระบบสถานศึกษาตามปกติ
มักใช้ในบริบทของการเรียนรู้
ในประเทศไทยมีกฎหมายให้บุคคลทุกคนต้องจบการศึกษาขั้นต่ำในระดับมัธยมศึกษาปีที่
3 (หลักสูตรการศึกษาภาคบังคับ)
ในสหราชอาณาจักร คำว่านักเรียนในระดับ อนุบาล
ประถมศึกษา และมัธยมศึกษา ใช้คำว่า pupil และนักเรียนในระดับมหาวิทยาลัยจะใช้คำว่า
student
วันที่ 17
พฤศจิกายน เป็นวันนักเรียนนานาชาติ (International Students Day) เป็นวันที่ระลึกถึงนักเรียนที่เสียชีวิตในช่วงสงครามโลกครั้งที่
2
ในประเทศไทยนักศึกษาแต่ละชั้นปีจะมีชื่อเรียกเฉพาะ
โดยชื่อเรียกต่างๆ นำมาจากชื่อเรียกของชั้นปีในสหรัฐอเมริกา
เฟรชแมน (freshman) คือนักศึกษาชั้นปีที่
1 หรือในบางที่จะเรียก น้องใหม่ เพื่อนใหม่
เฟรชชี โดยกิจกรรมต่างๆ ที่จัดขึ้นสำหรับนักศึกษาชั้นปีที่ 1
จะเรียกตามชื่อเช่น กีฬาเฟรชชี งานรับน้องใหม่ งานรับเพื่อนใหม่
โดยรวมจะเรียกสั้นๆ ว่า เฟรชชี (freshy)
โซโฟมอร์ (sophomore) คือนักศึกษาชั้นปีที่
2 มาจากรากศัพท์ภาษากรีก "โซโฟส" (sophos)
ที่แปลว่า ฉลาด และ "มอรอส" ที่แปลว่า โง่
ซึ่งกล่าวเป็นนัยว่าเป็นช่วงปีที่มีการเรียนรู้ ลองผิดลองถูก
จูเนียร์ (junior) คือนักศึกษาชั้นปีที่
3
มิดเดิลร์ (middler) คือนักศึกษาชั้นปีที่
3 ของบางประเทศ ที่ระดับมหาวิทยาลัยมีสอน 5 ปี
ซีเนียร์ (senior) คือนักศึกษาชั้นปีที่
4 หรือชั้นปีสุดท้าย
ซูเปอร์ซีเนียร์ (super senior) หรือ
ซูเปอร์ เป็นนักศึกษาที่ใช้เวลาการเรียนมากกว่าปกติ (มากกว่า 4
ปีปกติ) เรียกกันอีกอย่างว่า เด็กโข่ง
ซิล (sil) มาจากคำว่า
ฟอสซิล (fossil) หมายถึง เก่า แก่ ดึกดำบรรพ์
เป็นนักศึกษาที่ใช้เวลาการเรียนมากกว่า 4 ปีขึ้นไป
หรือหมายถึงนักศึกษาที่ขอลาออกจากคณะที่ตนเองเรียนอยู่เพื่อมาสมัครเข้าคณะอื่นใหม่
นิสิต
เป็นคำที่ใช้เรียกผู้ที่ศึกษาในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์,
มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
และมหาวิทยาลัยที่แยกตัวออกมาจากมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ก็คือ
มหาวิทยาลัยนเรศวร, มหาวิทยาลัยพะเยา, มหาวิทยาลัยบูรพา,
มหาวิทยาลัยมหาสารคาม และ มหาวิทยาลัยทักษิณ รวมทั้ง
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย นอกจากนี้ ยังใช้ในมหาวิทยาลัยเอกชนบางแห่งเช่น
มหาวิทยาลัยรัตนบัณฑิต เป็นต้น โดยในสมัยก่อนมีการใช้คำว่า "นิสิต"
สำหรับผู้ชาย และ "นิสิตา" สำหรับ ผู้หญิง
นิสิต มีความหมายว่า "ผู้อยู่อาศัย"
สืบเนื่องมาจากในช่วงที่เป็นโรงเรียนข้าราชการพลเรือนของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
และได้รับการสถาปนาเป็นจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยนั้น
ที่ตั้งของมหาวิทยาลัยถือว่าอยู่นอกเมือง การคมนาคมเพื่อมาศึกษาเป็นการยากลำบาก
ดังนั้น ผู้ที่มาเรียนส่วนใหญ่จำเป็นต้องพักภายในหอพักของมหาวิทยาลัย
และก็เรียกบุคคลที่อาศัยในห้องปฏิบัติการว่านิสิตเช่นเดียวกันด้วยส่วนของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์นั้นมีการเรียนการส่วนในระยะเริ่มต้นของการก่อตั้งมหาวิทยาลัยส่วนเป็นด้านการเกษตร
ผู้เรียนมาจากทั่วสารทิศ
จึงต้องมีหอพักให้ผู้ที่มาเล่าเรียนได้พักอาศัยและพื้นที่ตั้งของสถานศึกษาในขณะนั้นยังถือได้ว่าเป็นเขตนอกเมือง]
ซึ่งในภายหลังมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ,มหาวิทยาลัยนเรศวร,มหาวิทยาลัยพะเยา,
มหาวิทยาลัยบูรพา, มหาวิทยาลัยมหาสารคาม และ
มหาวิทยาลัยทักษิณ ได้เปิดอยู่นอกเมือง
และผู้ที่มาศึกษาก็จำเป็นต้องอยู่หอพักเช่นเดียวกัน จึงได้ใช้คำว่า
"นิสิต" เช่นเดียวกัน
ในปัจจุบันนี้ ถึงแม้ว่า
ผู้ที่มาเรียนจะไม่ได้พักในหอพักเหมือนในสมัยก่อนแล้วก็ตาม แต่ก็ยังนิยมเรียกว่า
"นิสิต" สำหรับมหาวิทยาลัยดังกล่าว
